Historia

Pedro Barrié de la Maza crea a Fundación que leva o seu nome cun patrimonio inicial de 3.300 millóns de pesetas.

A colaboración coa Real Academia Galega comezaba coa axuda para a catalogación da súa biblioteca, unha das máis importantes de Galicia con máis de 60 000 volumes dedicados a temática galega. Colección fundada ao mesmo tempo que a Academia ao que se engade o atractivo de conter as bibliotecas de importantes personalidades da nosa cultura como Emilia Pardo Bazán, Manuel Murguía, Marcial del Adalid, Galo Salinas ou Luís Seoane.

Música en Compostela naceu como un curso universitario internacional da Universidade de Santiago no ano 1958. A participación da Fundación, que se concretou entre outras achegas na adquisición dun piano de cola aparece indisolublemente ligada á persoa de Margarita Pastor de Jessen, unha das promotoras da iniciativa e vogal da Fundación desde a súa constitución. En 2014, a Fundación recibiu a Medalla de Ouro de Música en Compostela.

A rede española de teleclubs, creada polo Ministerio de Información, pretendía aproveitar as posibilidades de educativas e culturais da televisión, creando centros para dar acceso colectivo aos daquela prohibitivos aparellos. O proxecto, promocionado pola Unesco, ten os seus antecedentes en Canadá, e en España adoptouse o modelo francés. A achega da Fundación Barrié a través dun convenio co ministerio fixo posible que Galicia, unha rexión cunha especial dispersión xeográfica e un importante predominio da poboación rural fose a rexión española que contase con máis Teleclubs.

O Centro de Cálculo na Universidade de Santiago contou no seu inicio con un IBM 1130, o primeiro ordenador da Universidade de Santiago e un dos primeiros en Galicia. O seu uso non se limitou a apoiar aquelas disciplinas que requirían complicados cálculos, senón que tamén foi ao redor deste equipo onde profesores e estudantes recibiron os primeiros cursos de programación informática, un importante fito na historia da educación en Galicia.

O Instituto da Lingua Galega naceu no seo da Universidade de Santiago coas seguintes fins: "o estudo, promoción e cultivo da lingua galega, a investigación da súa realidade lingüística, a continuación do rexistro bibliográfico galego, a realización dos traballos sobre dialectoloxía galaico-portuguesa, a promoción de teses de doutoramento sobre temas de Filoloxía e Lingüística galegas e portuguesas, a formación do persoal investigador e servir de órgano de relación entre profesores españois e estranxeiros interesados neste campo de traballo". A Fundación colaborou na súa creación e desenvolvemento sendo o seu antecedente o Departamento de Filoloxía Románica - Especialidade Galega.

Foi creado para a difusión das ciencias neurolóxicas mediante cursos, seminarios, programas de doutoramento e publicacións científicas.

Tras a sinatura dun convenio co Ministerio de Educación daban comezo as obras de construción das Escolas Técnica e Superior de Arquitectura. Coa construción das Escolas de Arquitectura non só se cumprían os desexos expresos de Pedro Barrié, o fomento en Galicia da formación de técnicos necesarios para as obras de transformación do país. Tamén comezaba unha relación especial da Fundación con esta disciplina que se concreta nunha liña de exposicións e no coidado na construción das súas sedes.

O convenio entre o Museo de Pontevedra e a Fundación posibilitou o rexistro de monumentos e obras de arte, tarefa imprescindible paro o seu estudo e protección. Un proxecto no que confluían os proxectos históricos de institucións como o Seminario de Estudos Galegos e o traballo de persoas individuais como Ángel del Castillo, o que permitiu un enfoque a un tempo amplo e específico en cada unha das áreas do noso patrimonio.

Coa edición do Inventario da Riqueza Monumental e Artística de Galicia de Ángel del Castillo, obra de referencia durante décadas para o estudo do noso patrimonio documental e unha obra emblemática para a nosa cultura, "toda galicia vai nel" en palabras do profesor Filgueira Valverde, arrancaba a actividade do noso Servizo de Publicacións.

Un dos requisitos para a modernización dun país é a construción dun tecido académico que permita a formación de técnicos dentro deste. Coa Escola de Enxeñeiros en Vigo, que complementaba en certa forma a de Arquitectos na Coruña, completábase un vello soño de Pedro Barrié: pór as primeiras pedras dunha formación académica plenamente orientada á mellora económica da nosa terra.

Ramón Otero Pedrayo, Eduardo Blanco Amor e Ramón de Artaza y Malvárez foron os primeiros intelectuais galegos destacados cunha distinción que buscaba recoñecer o seu traballo e sacrificio, en circunstancias moi difíciles.  Seguiríanos Francisco Vales Villamarín, Anxel Fole, Álvaro Cunqueiro, Xosé Filgueira Valverde, Ramón Piñeiro, Francisco Fernández del Riego, Camilo José Cela, Gonzalo Torrente Ballester, Xosé Ramón e Fernández-Oxea "Ben-Cho-Shey", Domingo García-Sabell e Xosé Neira Vilas.

A serie que comezara coa edición d'A Galicia Sueva de Casimiro Torres Rodríguez, viña xestándose nada menos que desde 1948, cando Sanchez Cantón definíaa como "non unha historia de Galicia, senón a posta ao día dos problemas do noso pasado, unha guía para quen trate de investigar os puntos aínda escuros do noso onte e as liñas reitoras da vida galega ao longo de milenios". Hoxe, cando chega xa ao seu volume número 33, constitúe unha panorámica xeral non só da nosa historia, senón da propia historia da historiografía, da historia do enfrontamento a eses problemas dos que Sánchez Cantón falaba.

A colección Galicia Viva que comezaría coa edición do libro de Ricardo Carballo Calero, Libros e autores galegos, unha panorámica de toda a literatura galega desde os trovadores que continúa a ser de utilidade bibliográfica, foi promovida pola Fundación e a Real Academia Galega e nela editáronse títulos de grande importancia como Cartas a Murguía ou o Dicionario Castelán-Galego da Academia.

O proxecto de Dorothé Schubarth que culminará coa publicación do Cancioneiro Popular Galego comeza coa chegada a Galicia da musicóloga suíza para a recollida de poesía e música popular galega. Tras buscar axuda na Universidade de Santiago, Antón Santamarina sumouse ao proxecto. A Fundación comprometeríase a unha achega económica para o sostemento dos traballos de campo e a posterior edición do cancioneiro que chegaba con oportunidade pois era a fotografía, científica e con modernos medios de rexistro, dun mundo que cambiaría extraordinariamente nas décadas que seguiron.

A emigración foi durante a historia unha dramática realidade á que os galegos nos enfrontamos valentemente, mais sen perder xamais o arraigo coa nosa terra. As bolsas para fillos de emigrantes buscaban reforzar ese vencello coa nosa terra das xeracións nadas no exterior.

A bomba de cobalto foi durante moitos anos o principal medio de aplicación da radioterapia, eficaz no tratamento de diversos tipos de cancro. Grazas á súa instalación no Hospital Universitario de Santiago, Galicia contou cun centro de tratamento ao nivel de moi poucos outros dentro de España.

O Ciclo de Conferencias os Luns Culturais deu a posiblidade de escoitar de viva voz a moitos dos protagonistas da cultura e da sociedade nos anos arredor da Transición. Por el pasaron entre outros: Julián Marías, Fernando Chueca Goitia, Juan Rof Carballo, Enrique Fuentes Quintana, Vicente Enrique y Tarancón, José Luis Pinillos, Francisco Grande Covián, Enrique Lafuente Ferrari, Dámaso Alonso, Federico Mayor Zaragoza, Carlos Seco Serrano, Severo Ochoa, Pedro Laín Entralgo, Juan Antonio Vallejo Nájera, Gonzalo Torrente Ballester, Camilo José Cela, Carlos Ferrer Salat, Joaquín Calvo Sotelo e Fernando Díaz Plaja.

O compromiso coa transparencia levou ao sometemento voluntario a unha auditoría externa independente. As auditorías non estaban daquela xeneralizadas en moitas empresas e no eido das fundacións, tratábase da primeira vez que se facía. Desde este ano a Fundación someteuse a esta revisión ininterrompidamente.

Eva Lloréns doa á Fundación unha colección de 59 óleos e debuxos do seu pai, o pintor coruñés Francisco Lloréns (1874-1948).

A lexislación sobre fundacións e en xeral o marco en que estas ían situarse na modernización xeral de España e a súa integración con Europa, foi obxecto deste congreso feito coa vista posta no ano crucial de 1992.

Comezaba un dos programas polos que máis se identifica á Fundación, as Bolsas de Posgrao no Estranxeiro. O obxectivo era cubrir un sector da educación apenas estimulado por outras institucións e ao mesmo tempo permanecer fieis ao mandato de buscar o maior retorno para Galicia, a través dos criterios de selección e o incentivo dos lazos entre bolseiros e a fundación a través da Asociación de Bolseiros que se formaría uns anos despois.

O Pórtico da Gloria, non só é un cumio da escultura románica e o primeiro anuncio do gótico, as súas pedras gardan innúmeros secretos. Os vinte e catro anciáns, retratados no momento da afinación, gardan tamén as medidas exactas e proporcionadas dos instrumentos que na época de Mateo se usaban na catedral de Santiago. Un proxecto pioneiro do padre Calo e do profesor Carlos Villanueva fixo posible a súa reconstrución congregando os máis importantes especialistas e luthiers do mundo.

O Instituto de Estudios Económicos de Galicia Pedro Barrié de la Maza (IEEG PBM) creado pola Fundación Barrié e o Banco Pastor en 1994, foi unha actividade da Fundación que, desde a independencia de criterio, tivo como fins o avance da ciencia económica de Galicia, a mellora do coñecemento da súa realidade socioeconómica e o desenvolvemento do seu capital humano nesta disciplina.

O obxectivo perseguido pola Fundación coa creación do IEEG PBM consistiu en dispoñer dun instrumento para o progreso en materia de coñecemento económico e a súa difusión, así como dun lugar de debate e de referencia intelectual sobre cuestións económicas, tanto para os responsables políticos como para os intereses privados en Galicia.

Cun ciclo de órgano de Jazz, comezan os ciclos de jazz da Fundación, que se manterán durante máis de 15 anos e traerán a Galicia artistas de primeira liña do panorama internacional, transformando a cultura musical do noso país.

Naceu a Asociación para fomentar a relación e o apoio mutuo entre os bolseiros e o seu vínculo coa Fundación, coa finalidade última de que o programa de bolsas teña unha repercusión sobre toda a sociedade e se poida maximizar o retorno social de cada unha das bolsas que a Fundación concede.

A posibilidade de reconstruír o vello coro obra do mestre Mateo que fora desmontado a principios do século XVII e se achaba esparexido por diversas partes da Catedral, foise debuxando a partir da segunda metade do século XX, con estudos de Pita Andrade e Chamoso Lamas aos que se engadiron os achados e estudos de Ramón Otero Túñez e Ramón Izquierdo Perrín, autores da actual reconstrución.

Carmela Arias recibe de mans do rei Juan Carlos I a medalla de ouro ás Belas Artes coa que se pretende "distinguir ás persoas e entidades que destacasen de modo eminente no campo da creación artística, prestando servizos sinalados ou fomentando notoriamente o ensino, o desenvolvemento e difusión da arte ou a conservación do patrimonio artístico nacional".

A orde de Isabel a Católica, orientada fundamentalmente ao fomento da cooperación internacional en especial con Iberoamérica, é unha das máis importantes distincións concedidas polo Estado español. O seu obxectivo tal e como define o real decreto de 1998 é "premiar aqueles comportamentos extraordinarios de carácter civil, realizados por persoas españolas e estranxeiras, que redunden en beneficio da Nación ou que contribúan, de modo relevante, a favorecer as relacións de amizade e cooperación da Nación Española co resto da Comunidade Internacional".

A Asociación Española de Fundacións otorgou no seu primeiro ano de andaina excepcionalmente dúas medallas de honra: a primeira ao rei Juan Carlos I e a segunda á presidenta da Fundación Carmela Arias y Díaz de Rábago.  

A inauguración da sede de Vigo, en outubro de 2005, permitiu á Fundación dar un chimpo cara adiante de grande impacto cualitativo e achegar ao sur de Galicia as actividades educativas e sociais da Fundación. En 2007, a sede de Vigo foi galardoada con dous prestixiosos premios: o Premio FAD de Arquitectura e Interiorismo, na categoría de interiorismo, e o premio Saloni na categoría de Arquitectura Interior.

Co convenio para a restauración das bóvedas e arcos da capela maior, restauración do Pórtico da Gloria e a ordenación do Museo Catedralicio, comezaba a intervención coordinada na Catedral de Santiago que levaría o nome de Programa Catedral.

Instalación das estadas e inicio dos estudos previos á intervención no Pórtico da Gloria. O procedemento, determinado polo panel de expertos de prestixio internacional, esixe a monitorización do Pórtico durante o ciclo completo dun ano, para determinar as condicións atmosféricas. O simple fotografado e cotexo con fotografías tomadas para outros proxectos determina unha deterioración enorme na policromía, acelerada nos últimos anos.

Seguindo o exemplo doutras restauracións, a instalación das estadas permitirá unha visión insólita do Pórtico da Gloria, que se aproveitará para fins didácticos. Ademais de posibilitar contemplar a obra de Mateo moi de preto, as visitas permitirán dar a coñecer o estado de deterioración da obra, xa que a concienciación social é unha clave importante para a defensa do patrimonio.

A propia dinámica do terceiro sector social, moi vencellado ao asociacionismo e ao voluntariado, fai que en moitas ocasións se desenvolva á marxe das ferramentas de xestión de probado éxito noutros sectores. Esta é a razón do programa Máis Social, que busca a profesionalización das institucións e asociacións para facer aínda máis eficaz o seu extraordinario traballo.

A creación dun Fondo de Investimento en Ciencia permitiu á Fundación participar nas áreas máis innovadoras do coñecemento e colaborar no achegamento entre a investigación científica en Galicia e o circuíto económico.

A colección de baleirados de obras escultóricas do Vitoria and Albert Museum ten moito que ver coa valorización do Pórtico da Gloria por parte da Inglaterra victoriana e, polo tanto, a nosa, pois -como dicía Serafín Moralejo- "o Pórtico da Gloria é un descubrimento da Inglaterra Victoriana". Alí púidose comparar a obra de Mateo coa Columna Traxana ou o David de Miguel Anxo en termos da súa importancia na historia da cultura. Quixemos levar a este mesmo museo o calco en tecnoloxía 3D do século XXI que supón a exposición do Pórtico Virtual, acompañado dunha xornada de estudo 

O Portal das Palabras é unha acción dentro do marco do convenio para a modernización da lexicografía en Galicia, que abarcaba desde a modernización da produción do dicionario ata a modernización da súa difusión pública, dotando de software específico ao Seminario de Lexicografía, creando unha plataforma para o traballo dos académicos e ofrecendo na web e nos dispositivos móbiles un dicionario coa mesma calidade tecnolóxica que a dos grandes dicionarios anglosaxóns. A súa función é mellorar o coñecemento e estimular o aprecio polo tesouro léxico de Galicia.

A convocatoria de Bolsas en conxunto coa Fundación Andrew W. Mellon, unha das máis prestixiosas e antigas fundacións de Estados Unidos, significaba un paso importante á hora de pór de relevo o alcance internacional do proxecto de restauración do Pórtico da Gloria.

A Colección de Arte Contemporánea Internacional da Fundación, que naceu co dobre propósito de traer a Galicia obras representativas da arte que se fai hoxe no mundo e de dar difusión ao que hoxe fan os nosos artistas, non tería sentido sen un esforzo pola súa presentación en foros como o que nos brindou o Concello de Madrid no emblemático edificio de Antonio Palacios.

Cando aínda non se falaba de Internet xa era posibe polo menos sospeitar a revolución que significarían as comunicacións e a conseguinte fenda dixital: "A Fundación Barrié e Fundesco (Fundación para o Desenvolvemento da Función Social das Comunicacións), conscientes de que unha das súas misións máis importantes é estar na nova fronteira do saber e tendo en conta que os países máis desenvolvidos se propuxeron preparar as xeracións futuras para o cambio que a informática provoca, decidiron realizar un labor conxunto, innovador en Galicia no eido da educación. "

Con motivo de su 50 aniversario, la Fundación Barrié ha programado una serie de eventos entre los que destaca la Conferencia General de la Asociación Española de Fundaciones o la I Jornada sobre Comunicación y Filantropía, Ambas jornadas se convirtieron en encuentros para la reflexión para todas las fundaciones asistentes en los que pudieran establecer, fortalecer y ampliar relaciones personales e institucionales.